Monday, December 10, 2018

Now Theresa May has postponed the vote, how will the EU react?

Published on The Spectator's Coffee House blog

Even before today’s announcement that the Brexit vote would be pulled, a number of media leaks indicated the EU’s plan in case of a parliamentary defeat. According to Reuters, the EU had been planning to concede a number of cosmetic changes. However, those changes would not be made to the withdrawal agreement, but onlyto the non-binding political declaration.
As one EU diplomat said: ‘we could look at doing something cosmetic, relatively quickly. First, we would have to hear from May, see what they want’. Another EU diplomat, however, warned that ‘if she falls short of a hundred votes, it’s probably not doable.’ It now makes sense for the EU to go ahead with this plan, now that Theresa May has essentially suffered a virtual defeat in Parliament. An ‘EU source’ confirmed this after learning about the delay of the votesaying ‘She’ll get ‘optics’ but little of substance’.
These anonymous statements go against endless public denials from the EU that changes would be possible. But as the former president of the European Commission Romano Prodi explained to those taking the words of EU politicians a little too seriously: ‘Look, when the British parliament has still to vote you are obliged to be in this position. But then of course the day after you start dealing. This is politics.’
The EU is much more unwilling to consider a renegotiation of the withdrawal agreement itself, stressing this both in public and in private meetings. One reason for this, is that the 27 EU member states would want to reopen the debate about compromises they had made as well. It’s no secret they aren’t too happy with some of the elements of it, such as UK businesses enjoying tariff-free access to the EU without having to follow EU regulations, even if that’s – to a certain degree – the case for Turkey as well.
If Theresa May secures cosmetic changes that still fail to secure parliamentary support in the UK, what the EU may try next – again according to rumours – is to extend UK membership, if the UK asks for it. Reuters notes that apart from that, ‘even helping Britain halt the Brexit process altogether, as many EU leaders have regularly said would be their ultimate preferred option’ is something that is being considered.
This wishful thinking is often expressed in Brussels, but it ignores the many hurdles to reversing Brexit, despite today’s ECJ ruling which enables member states to unilaterally revoke Article 50. First of all, the Labour party would need to back the idea of a second in/out referendum, an early election would need to be called and Labour would need to win it. Then the electorate would still have to vote to actually remain in the EU. Meanwhile, UK membership of the EU would need to have been extended, at the request of a Conservative Prime Minister, as Labour is unlikely to enter power before the end of March. If there was no extension of UK membership before the end of March, a second referendum could only offer EU membership without all the opt-outs and special arrangements the UK currently enjoys. And even if the UK did stay in the EU eventually, it would be a much more difficult partner to deal with than before 2016. People really haven’t thought this through.
Apparently, also in mainland Europe and not just in the UK, governments are somehow hoping that a ‘market reaction’ may help to convince British MPs to support the deal. But hoping for a very uncertain result, which would only be achieved with a degree of chaos, isn’t much different from gambling.
At the moment, it’s not clear whether any changes – cosmetic or more fundamental – to either the political declaration or the withdrawal agreement would lead to more or less British sovereignty. Supposedly, the proponents in the UK of Norway plus – which would in effect mean that the UK remains a rule-taker indefinitely, may succeed in winning over some ‘Remainers’, including pro-EU Labour MPs. But the latter do not seem to be playing ball, rightly pointing out that the UK would have more sovereignty if it remained a member.
Dominic Raab, meanwhile, had been pushing hard for a unilateral right for the UK to leave the ‘backstop’ status, which currently isn’t in the withdrawal agreement, as a joint EU-UK decision is needed for it. But here the EU really only possesses a theoretical veto over the UK regaining trade powers. That’s because the UK can always end the withdrawal agreement, as it can end any international treaty, if relations go sour and no trade arrangement is agreed. Sure, the UK would risk causing a costly ‘cliff-edge’ event, but it would be costly for the EU side as well, so both the UK and the EU would have an interest in staying at the table.
Perhaps changing the withdrawal agreement may not even be necessary, as a right of withdrawal may be implied from the nature of the treaty, due to the ‘best endeavours’ obligation to agree a trade deal. This is, however, subject to a very specific interpretation of international law, so both sides could issue an interpretative declaration stating that if one side did not negotiate in good faith, it would be considered a material breach of the treaty, allowing the other side to suspend the operation of the backstop.
The are other big stumbling blocks for eurosceptics: the differencesin customs regimes between Northern Ireland and mainland Britain, and the role of the ECJ, may be harder to deal with without reopening the withdrawal agreement. To scale back the role of the ECJ – which can decide over disputes related to EU law – is something the EU is very unlikely to concede, if only because the ECJ may strike down parts of the withdrawal agreement that reduce its role.
Then, scrapping arbitration altogether from the withdrawal agreement could be a way out. An arbiter is also not foreseen in EU-Swiss relations, which functions just fine, regardless of EU grumbling. Actually, the Swiss government has just refused an update to the EU-Swiss arrangement that would introduce the exact same arbitration model with a role for the ECJ as agreed by Theresa May. In response, the EU has already threatened to restrict the access of Swiss stock exchanges to EU investors, something Switzerland apparently will manage to circumvent. It all indicates that everything really is up for negotiation.
The EU shouldn’t despair that it will need to go to the negotiating table once again, because this is still only the beginning. Brexit truly means eternal negotiation between the EU and the UK, over market access, the extent to which each of the partners aligns it regulations, what happens when one side changes its rules and all kinds of cooperative schemes.

Sunday, December 09, 2018

Five myths plaguing the “climate change” debate


A shorter version was published on the website of Chinese public broadcaster CGTN as well as on European Scientist

For the 24th time now, a global UN climate conference is being hosted, this time in Katowice, in Poland. As countries around the globe are dealing with this policy challenge, the political debate surrounding it all is being plagued by a number of myths, which I’ll highlight hereunder. 

1. The scientific consensus is less clear-cut than often presented

In the “climate change” debate, grand statements are typically made about how the science would be “settled” that the climate would be warming due to human activity and that this has all kinds of proven consequences. Any sceptical attitude about these claims would qualify one as “anti-scientific”.

That last claim is easiest to counter: scepticism is the very cornerstone of science, which has brought so much benefits to humankind. To find anti-scientific instincts, it is better to look at the attitude of some “climate activists” instead, some of whom have adopted a rather religious outlook on things. Ironically, religious groups themselves seem to be responding quite well to their climate counterparts, with the Swedish church just having named a 15 year old climate campaigner as the successor of Jesus.

However, on a more serious note, the scientific consensus that humans would be to blame or that the earth would even be warming isn't all that clearcut. It certainly isn't supported by “97% of climate scientists”, as has been claimed by for example former US President Barack Obama. Economist Richard Tol, who has been active in the Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) since 1994, has debunked the research on which this figure was based, amongst others revealing that “most of the papers studied are not about climate change and its causes”. He nevertheless states that “there is widespread agreement, though, that climate change is real and human-made” but “there is disagreement, of course, particularly on the extent to which humans contributed to the observed warming”.

Last but not least, there is the often cited claim that there would be more unprecedented weather extremes due to human-made global warming. This is simply contradicted by the latest US government report, which finds that “drought statistics over the entire contiguous US have declined,”. The IPCC itself has also stated that increased floodings were “not” due to human influence.
Nevertheless, for the sake of the argument, let's take the view of those scientists who think humans have a very big effect on global warming and that climate change is having all kinds of dire consequences.

2. The real cost of climate change isn't as catastrophic as presented

A brand new US government study was reported as concluding that global warming would shrink the US economy by 10 percent. However, a closer look by “skeptical environmentalist” Bjørn Lomborg  reveals that this 10 percent reduction by the end of this century would come from an economy that's 300 percent larger than it is today. What's more, that 10% off the 300% bonanza should actually only be maximum 5%. That's because the "10%" - figure is based on the assumption that temperatures will increase by about 14 degrees Fahrenheit, which is almost twice as high as figures coming from the US climate assessment. This also indicates how difficult estimates are in this field.

Another important thing to know is that two-thirds of the estimated damage to the economy would result from people dying from heat. In reality, however, Lomborg explains that while it is true that more people die when it is unusually hot, people also adapt very quickly, so even a 14% increase in temperature would never translate in an equivalent increase in mortalities. In a nutshell: the massive economic growth we can expect by the end of this century will only be hit marginally by climate change even if the direst predictions turn out to be correct.

3. Political action has a modest effect on limiting global warming at best

If climate change would be a big danger after all, the sad truth is that there isn’t so much political action can do about it. At least, that’s the obvious conclusion of findings by economist William Nordhaus, the winner of this year’s Nobel Prize.

He estimates that even massive taxes would only affect global warming to a very limited degree. According to his calculations, a globally coordinated and gradually increasing carbon tax would cut temperature rises only to 6.3 degrees, which is only slightly lower from the 7.4 degrees if nothing is done. Not only the election of US President Trump, but also of the new Brazilian President, an ally of Trump when it comes to climate change, as well as the violent protests in France against the ecologically inspired fuel taxes, indicate that global coordination would be in effect very hard to achieve. French President Macron, a strong proponent of "climate action", cannot even convince his own countrymen, so how could he convince the world?

What's more, to achieve the targets of the Paris Agreement to limit temperature rises to 3.6 degrees (F, 2 degrees C) would according to Nordhaus cost around $134 trillion.

Nordhaus notes that when the “modest” taxation, to prevent temperatures from rising more than 6.3 degrees, would be tried, the benefits would be higher than the economic cost extra taxes cause to the economy, but as said, this is hard to implement. He however calculated that if the more extreme taxation at a cost of  $134 trillion would be imposed to prevent temperatures from rising more than 3.6%, this cost would be so astronomical that the medicine would be worse than the disease. So if we would want to limit temperature rises to 3.6%, as prescribed by the Paris deal, we shouldn’t even need to try that very unrealistic global coordination exercise.

Does that mean that we may as well live it up and enjoy it all, as long as it lasts? Of course not. It suggests that it may be more prudent to pour the available resources into mitigation of many of the unforeseeable consequences, rather than waste them on prevention.

4. Many climate policies aren't necessarily good for the climate only because they carry the “climate” label 

It can be entertaining to highlight the hypocrisy of some of the climate campaigners, how the 22.000 delegates at the UN climate conference in Poland emit more CO2 in 11 days than 8000 households do during one year, with anti-meat groups calculating that meat consumption at the conference would equal burning 500,000 gallons of gasoline.

That’s of course not a serious argument against current “climate change” policies. What’s much more troubling is that many of the actual policies have ended up hurting the cause they are supposed to support. The EU's “emission trading system” (ETS), which was meant to force companies that emit CO2 to provide compensation but at the same time allow them to buy the right to emit, so to optimize this process, has ended up supporting big manufacturers that emit a lot of CO2. Those companies simply told policy makers they needed to be receive free emission rights or would have to cut jobs. The politicians listened and as a result, smaller companies ended up bearing a proportionally larger brunt than their big competitors, thereby distorting fair competition.

On top of that, many technologies that are bad for emission levels or that hurt the environment have been receiving distorting state subsidies. Diesel-fueled cars for example were thought to emit less CO2 than their petrol counterparts, while driving electric cars – that enjoy tax breaks - won’t make a dent in global carbon emissions, and may even increase pollution levels, the International Energy Agency has just warned. Biofuels were originally seen as blissful before they were seen to be damaging. Hazardous materials are needed to produce solar panels while the environmental downsides of wind turbines have also been documented. All of these energy sources have been receiving state support, under the guise of “saving the climate”.

Meanwhile, nuclear energy is enjoying some renewed support. One prominent climate scientist, Valerie Trouet, recently even said that it is “too late” to try to develop wind and solar energy, and we better double down on nuclear energy, which has a low carbon footprint. Prominent environmentalist George Monbiot already changed his opinion in 2011, right after and because of the Fukushima nuclear disaster in March of 2011, as he considered this to be the ultimate stress-test for nuclear, as he wrote: “a crappy old plant with inadequate safety features was hit by a monster earthquake and a vast tsunami. The electricity supply failed, knocking out the cooling system. The reactors began to explode and melt down”, as “no one has yet received a lethal dose of radiation”, something that perhaps today, in 2018, may be up to one person.

Then politicians, like for example German Chancellor Angela Merkel, stand in the way of this, as they have associated themselves with an anti-nuclear stance.

Renewable technology holds great promise, but how responsible is it to exclusively rely on it while ignoring very real downsides? Apart from their environmental downsides, Wind and solar energy infrastructure operates part-time and needs back-up capacity, driving up electricity prices. How wise is it to declare only one particular kind of energy production environmentally friendly and economically viable? Renewables have made great headway and are a more “decentralized” way of energy production, in contrast to old, often crony energy sources, with their more “centralized” structures . Renewables should not fear a “level playing field” whereby energy sources can freely compete without subsidies and political distortions, as long as external costs are born by the polluter.

5. Financial transfers between states cannot be assumed to be implemented well, on the contrary

Under the 2015 Paris Agreement, the world’s wealthy countries have pledged to provide developing states with at least $100 billion a year (starting in 2020) in funding to ease the latter’s transition to renewable energy, and mitigate the harms of climate change. The idea behind this is that developing countries will need to forswear fossil fuels, at some potential economic cost.

We cannot assume that transfers of money between governments will happen according to the rules. Past evidence suggests we should assume the opposite. US President Trump's administration, which is trying to leave the agreement but can only do so by 2020, has been trying to undermine this, by suggesting developed countries should be able to count commercial loans as transfers or by disputing the definition between “developed” and “non-developed”.

This all shows that this process is basically already being corrupted from the beginning.
It’s not the first time that the assumption that everyone will play by the climate rules is a fatal one. A study published in Nature Climate Change in 2015 already found that due to weak environmental oversight of the UN’s 1997 carbon credit scheme, there were “perverse incentives” for some industrial plants in Russia to increase emissions, so they could then be paid to reduce them. As the controlling responsibility fell on the host country, checks weren't done in a proper way. Not only Russia, but also Ukraine was highlighted as problematic, with over 80% of the credits issued by Ukraine and Russia raising significant concerns about environmental integrity, according to the study.
The lesson is that we must assume that transfers between governments will go wrong. A positive aspect of Paris is that it exempts developing countries to a degree, as developing countries only need to lower emissions based on units tied to measures such as gross domestic product or economic output. The idea to provide large-scale “climate finance”, up to 100 billion euro carries a major risk of cronyism.

Wednesday, December 05, 2018

Is This Macron's "Let Them Eat Cake" Moment?

Published on ZeroHedge

Never underestimate French protests and never underestimate tax protests. Still, that seems what French President Emmanuel Macron has been doing...

While the so-called “yellow vests movement” has drawn a few hundred thousand people to sometimes violent protests and road blockades against high taxes on diesel, leading to two deaths and more than 500 people injured, French President Macron is travelling Europe, pontificating about things like an EU army. The protests bear a resemblance to Brexit: ordinary people have had enough, even if it isn't always clear of what and even if they have been voting for the parties responsible for high taxation. However, to dismiss their anger and to double down on policies to tax diesel, as Macron seems to do, may be very risky.
Former US President Ronald Reagan once described what, according to him, was typically a government’s view of the economy: “If it moves, tax it. If it keeps moving, regulate it. And if it stops moving, subsidize it.” With diesel, the cycle started with subsidies. Between 1995 and 2015, the share of diesel cars on European roads doubled to around 50 per cent. Without government support for diesel-fulled cars, which were thought to emit less CO2 than their petrol counterparts, researchers have concluded the share would have remained constant around 25 per cent.
Now that we’ve arrived in the taxation stage, which has pushed up prices by 23 percent in France over the last year, Macron is feeling the heat. Some 77 per cent of French people now support the yellow vests movement, and the number is rising. Even among Macron’s own voters, support stands at 41 percent. Some of the leaders of former President Hollande’s party are also on the street, despite being the ones who came up with some of the taxes that are being contested. The centre-Right and hard-Left opposition have also united against Macron to express support. 
The French socialist party has accused Macron’s government of trying to link this grassroots movement to the far right Marine Le Pen “to better disqualify it”. But according to sociologist Vincent Tiberj, the yellow vests movement derives largely from the lower-middle classes, who earn enough to pay taxes but not enough to live comfortably. A lot of the protesters come from “La France profonde”: small towns and rural areas that have often gone through dire economic times, far away from the world of Emmanuel Macron, a former investment banker.
Macron himself has reacted by saying his government intended to “tax fossil fuels more” as a way to “support the poor”. Unfortunately for him, it seems the poor are not so keen on the method. A poll reveals that 82 per cent of French think the government should simply scrap the increase in fuel taxes foreseen for January. Macron’s popularity meanwhile continues to tank, from a 29 per cent satisfaction rate in October to 25 per cent just one month later. One in three French do not have an alternative to driving to work and cars are essential not only for economic but also for social reasons, preventing social isolation of the more vulnerable. For many people, this is not something to mess around with.
Is this Macron’s “let them eat cake” moment? The phrase, attributed to Marie Antoinette, the last Queen of France before the French Revolution, was apparently uttered by her after she learned that the people were suffering due to widespread bread shortages. Suggesting that the ever higher fuel taxes are necessary for the environment may have the same effect on many of the “yellow vests”.
Even if these taxes are needed to save the environment, many may wonder why then people were encouraged to buy diesel-fueled cars in the first place. They may also wonder why then only 184 million from the 3.9 billion euro extra income from the so-called “domestic consumption tax on energy products” raised this year will be used to finance the “energy transition” and why the rest will be used to help cover France’s extensive budget deficit. That’s especially the case as these taxes hit the less well-off harder, due to the fact that they tend to use older vehicles.
Of course, if France weren’t the country currently leading the global ranking of government spending to GDP, people may be more relaxed about an extra 50 euro per month to fill up their tank to save the environment. But France’s “tax freedom day”– when people start working for themselves - only comes on July 27. Then the French government seems more keen on new taxes than on spending cuts. New taxation initiatives meanwhile include tax hikes for health care providers – a baffling 40% for 2019 -, on garbage collection and tourist accommodation.
How will this not hit ordinary people? If a completely spontaneous yellow vests movement can already hit the revenues of big French supermarkets with 55 per cent in one day, one should wonder what will happen if the protestors start organizing themselves properly.

Tuesday, December 04, 2018

Zo kan de EU zich op een mogelijke Brexit-heronderhandeling voorbereiden

Gepubliceerd in het magazine van de Nederlandse denktank Clingendael


Na maandenlang onderhandelen werd midden november uiteindelijk een akkoord bereikt over het uittredingsverdrag dat de Britse exit uit de Europese Unie regelt. Het is echter allerminst zeker dat de Britse premier Theresa May er in zal slagen om dit door het Britse parlement te laten goedkeuren. Pieter Cleppe bespreekt alvast drie mogelijke aanpassingen die Britse parlementaire steun nagenoeg zouden verzekeren.

Het akkoord over het uittredingsverdrag werd niet bepaald met groot gejuich onthaald in het Verenigd Koninkrijk. Zowel bij de voorstanders van de EU als de voorstanders van “Brexit” is er sterke tegenstand. Een afkeuring kan grote gevolgen hebben. Volgens Europees Raadsvoorzitter Donald Tusk, is dit “de enige” mogelijke deal en zijn de enige alternatieven “’no deal’ of helemaal geen Brexit”.[1] Dat is een sterke uitspraak, maar ook de Nederlandse Minister-President Mark Rutte stelde[2] dat dit echt “het maximum” was dat aan de Britten kon worden toegegeven, terwijl de Oostenrijkse Kanselier Sebastian Kurz zei dat het akkoord “zeker niet heronderhandeld zal worden”. Enkel de Duitse Bondskanselier Angela Merkel was misschien iets voorzichter, toen ze stelde: “Er geen sprake van dat we voort zullen onderhandelen”, waar ze er echter aan toevoegde[3]“op dit moment”.

Volgens schattingen zijn 66 Conservatieve Parlementsleden die hoe dan ook tegenstander zijn van dit akkoord, terwijl ook de Noord-Ierse DUP, met haar 10 parlementsleden, al beloofde tegen te zullen stemmen.[4] Theresa May heeft een kleine kans om 26 van haar eigen parlementsleden te overtuigen die “waarschijnlijk” zullen tegenstemmen en 7 die “misschien” tegen zullen stemmen. Er wordt niettemin al openlijk gespeculeerd over een “tweede stemming”[5], waarbij sommige voorstanders binnen de Labourpartij van idee zouden veranderen, maar dat is helemaal niet zeker. Wellicht is dan eerst een kleine aanpassing van het akkoord nodig, om de volksvertegenwoordigers een excuus te geven waarom ze zich hebben bedacht. Een bijkomende moeilijkheid is dat er ook nog heel wat uitvoeringswetgeving nodig is na de goedkeuring van het uittredingsakkoord, welke lastig doorgang zal vinden aangezien de steun ervoor al krap is.

Het is goed mogelijk dat wanneer Theresa May een grote nederlaag leidt, ze van de macht wordt verdreven. Maar of zij het nu overleeft of niet, zijzelf of een Conservatieve opvolger zal om een heronderhandeling van het akkoord verzoeken, al dan niet na een tweede stemming.

Sommigen denken dat de EU dan alleen bereid zal zijn om een akkoord te steunen dat eerder op de leest van Labour is geschoeid, met nog minder soevereiniteit voor het Verenigd Koninkrijk, maar dat is helemaal niet zeker. Zulke toegeeflijkheden zouden immers de steun onder Conservatieven opnieuw doen afkalven. De overige EU-lidstaten bereiden zich dus maar beter voor op een mogelijke heronderhandeling, tenzij men met een bijzonder schadelijk “no deal” scenario wil spelen met als bedoeling via vervroegde verkiezingen, een tweede referendum of een verlenging van het lidmaatschap de Britse uittrede te verhinderen. Dat is zeker het geval voor landen zoals Nederland, België en Ierland, die grote schade[6] dreigen op te lopen in het geval er geen akkoord komt tegen einde maart en de Britse uittrede automatisch plaatsvindt, tenzij er met unanieme Europese instemming een verlenging van Brits lidmaatschap komt.

Naar verluidt zouden de EU-lidstaten bereid zijn een verlenging tot juli goed te keuren, maar enkel op voorwaarde dat het VK ofwel nog meer soevereiniteit opgeeft dan het al deed bij het huidige akkoord, ofwel een tweede referendum houdt.[7] Als dit inderdaad de strategie zou zijn, is die zonder meer roekeloos te noemen. Veel verantwoordelijker is het om te kijken waar het akkoord inderdaad nog kan worden verbeterd, zonder dat dit grote nadelen oplevert voor de lidstaten van de EU die in de club blijven. Hieronder bespreek ik drie mogelijke aanpassingen die Britse parlementaire steun nagenoeg zouden verzekeren, indien het Brits Parlement het huidig akkoord effectief zou verwerpen. Overigens werden de volgende drie punten[8] ook reeds door voorname “Brexiteers” als voornaamste pijnpunten naar voren gebracht.
  1. Schrap het Europese veto over het door de Britten terug te krijgen eigen handelsbeleid
Een grote concessie vanuit het Verenigd Koninkrijk was de bereidheid om gedurende een bepaalde periode Europese regels over te nemen zonder er over te kunnen stemmen. Dat is het geval gedurende de zogenaamde “transitieperiode”, waarbij het VK volledige toegang tot de Europese interne markt behoudt. Die periode zou lopen tot eind 2020, maar kan eenmalig verlengd worden tot eind 2022. Mocht er tegen dan nog steeds geen handelsakkoord tussen de EU en het VK zijn, treedt de zogenaamde “backstop” in werking. Dat is een soort terugvaloplossing die grenscontroles in Noord-Ierland dient te vermijden. Velen denken dat het effectief de kern zal vormen van de toekomstige relatie van de EU met het Verenigd Koninkrijk, ook al omdat het niet makkelijk zal worden de verdeelde Europese lidstaten op één lijn te krijgen over hoeveel handelstoegang er blijft voor het VK, en onder welke voorwaarden.

In het kader van die terugvaloplossing zal Noord-Ierland nog steeds alle Europese regels overnemen zonder er over te kunnen stemmen. Tegelijkertijd heeft Groot-Brittannië dan wel degelijk het recht om andere regels te gaan invoeren op vlak van sociaal beleid, milieu of financiële dienstverlening, al verliest het behoudens handelsakkoord ook wel markttoegang. Bovendien zal het Verenigd Koninkrijk net zoals gedurende de transitieperiode geen eigen handelsbeleid kunnen hebben, aangezien het geen andere douanetarieven dan die van de EU zal mogen hanteren, ook al krijgt de Britse regering wel het recht om handelsakkoorden te onderhandelen voor de periode die volgt nadat de EU haar fiat geeft.

Velen binnen de Britse Conservatieve partij vinden dit een bijzonder groot probleem. Is het inderdaad niet vreemd dat een land dat zo genereus is heel wat soevereiniteit op te geven enkel vraagt om dan wel zelf te kunnen beslissen hoe lang het zich onderwerpt aan de Europese regelgeving en het Europese handelsbeleid?

De reden waarom de EU dit wil is dat Ierland vreest dat als het VK unilateraal uit “backstop” – status treedt zonder een akkoord van de EU hierover, grenscontroles in Noord-Ierland niet vermeden kunnen worden. Sowieso is het “veto” dat de EU hierover heeft echter slechts een theoretisch veto. Indien de betrekkingen tussen het VK en de EU inderdaad zo slecht zouden worden dat er geen Brits-Europees handelsakkoord mogelijk is, is er uiteindelijk niets dat het VK kan stoppen om de bepalingen van het uittredingsverdrag dan maar niet langer te respecteren. Het VK kan eenvoudigweg verwijzen naar bepalingen die beide partijen verplichten om te goeder trouw[9] te handelen, tenzij men denkt dat de vijfde grootste economie ter wereld zich vrijwillig zal schikken naar Europese onwil om een eigen Brits handelsbeleid toe te laten.

Eigenlijk hoeft Ierland ook geen “harde grens” te vrezen. De Britten hebben al overvloedig duidelijk gemaakt dat ze de douanegrens eigenlijk niet serieus willen controleren. Zo deed de Britse regering al voorstellen om 80%[10] van het grensverkeer niet te controleren, om ’het midden- en kleinbedrijf niet lastig te vallen. Er ontstaat dan een zogenaamd “gat” in de douanegrens van de EU, een vrees van landen zoals Frankrijk.

Die douanegrens is echter al “zo lek als een zeef”, bijvoorbeeld in het geval van de haven van Antwerpen, de tweede grootste van Europa, althans volgens de burgemeester van Antwerpen[11]. Hoe anders is het in Hamburg of Rotterdam? Misschien moet dat een grotere prioriteit zijn van EU-lidstaten dan het vermijden van een “gaatje” in Noord-Ierland, vooral omdat Noord-Ierland sowieso de Europese reglementering zal blijven volgen. Het enige risico is dat de correcte douanetarieven niet zullen worden geïnd op producten die de EU via Noord-Ierland binnenkomen, en niet dat er een gevaar zou zijn voor het niet naleven van EU-normen.

Samenvattend: de EU en Ierland hebben eigenlijk niet meer dan een theoretisch “veto” over het terugkrijgen van een eigen handelsbeleid door de Britten. Deze bepaling kan echter wel tot een bijzonder schadelijke “no deal” Brexit leiden. Zeker voor Ierland zou dat een drama zijn, zowel in economisch opzicht als voor het vredesproces in Noord-Ierland, maar ook voor Nederland en België is het een absoluut te vermijden vooruitzicht.
  1. Schrap de voorziene interne douanebelemmeringen binnen het Verenigd Koninkrijk
Om een “harde grens” in Noord-Ierland te vermijden, stelde de EU oorspronkelijk voor om Noord-Ierland eenvoudigweg onder het douane- en regelgevende regime van de EU te zetten. Logischerwijze zou het alle douanechecks tussen Ierland en Noord-Ierland onnodig maken. Ook tussen de Canarische eilanden en het Spaanse vasteland zijn er douanecontroles, dus zo gek was dit voorstel niet op het eerste gezicht. Wat de EU echter uit het oog verloren was, is hoe gevoelig zoiets ligt bij de Noord-Ierse “Unionisten”, die vrezen ooit een kleine minderheid in een Ierse Republiek te worden. Zo’n regeling zou ook het Goede Vrijdagakkoord schenden[12] en is bovendien problematisch omdat Noord-Ierland meer handel drijft met de rest van het VK dan met de Ierse Republiek.

De Britse regering toonde zich in de onderhandelingen bereid om een compromis te aanvaarden waarbij er wel degelijk – zeer lichte – regelgevende controles zouden worden uitgevoerd tussen Noord-Ierland en de rest van het VK. Er zijn immers op dit ogenblik al verschillen in regelgeving, en dus “intra-UK checks”[13], als gevolg van de zogenaamde “devolutie” van bevoegdheden. Controles op douanetarieven binnen het VK waren echter steeds een taboe, ook voor de Labour-oppositie trouwens. Dat laatste wordt nog steeds niet goed begrepen door de EU, want volgens geruchten zou de EU deze controles opnieuw willen voorstellen[14] wanneer het Brits Parlement het huidige akkoord verwerpt.

De EU is het VK grotendeels tegemoet gekomen nadat het haar fout inzag op dit punt. Toch is er in het uiteindelijke uittredingsverdrag waarover het Brits Parlement dient te stemmen, nog een klein spoor aanwezig van mogelijke douanecontroles binnen het VK. Het verdrag voorziet[15]immers dat Noord-Ierland geïntegreerd wordt in de Europese douane-unie, ingeval de “backstop” wordt geactiveerd, terwijl de rest van het VK een soort gemeenschappelijke douane-unie samen met die van de EU gaat vormen, zoals de EU er ook één heeft met Turkije. De vrees is dat als die laatstgenoemde gemeenschappelijke douane-unie zou opbreken, Noord-Ierland nog steeds deel zou uitmaken van de eigen douane-unie van de EU, wat dus douanecontroles tussen Noord-Ierland en de rest van het VK noodzakelijk zou maken.

Nu is het zo dat het VK zulke controles zelf zou moeten uit te voeren, wat de Britten gezien de gevoeligheid van de situatie nooit zouden doen. Ook hier is er dus een “waarborg” tegen een harde grens voorzien die in feite geen echte waarborg is. Ook hier stelt zich de vraag waarom Ierland en de EU deze bepaling niet gewoon schrappen, als het enige praktische gevolg er van is dat ze een “no deal” Brexit meer waarschijnlijk maakt, iets wat precies Ierland het hardst zou treffen.
  1. Verwijder het Europees Hof van Justitie als judicieel scheidsrechter
In het verdrag is voorzien dat het Europees Hof van Justitie het laatste woord krijgt over geschillen die met EU-recht te maken hebben, in het geval het verdrag een mogelijkheid tot geschillenbeslechting via “arbitrage” voorziet (wat overigens niet overal het geval is). Dit is mogelijk wanneer het gaat over illegale staatssteun, maar de EU kan niet via judiciële wijze verhinderen dat het VK regelgeving met betrekking tot de arbeidsmarkt of milieubescherming liberaliseert.

Is het niet bizar dat in een verdrag wordt voorzien dat in het geval van een geschil het hoogste gerechtshof van één van de twee verdragspartijen de uiteindelijke scheidsrechter is? Zou men niet mogen verwachten dat geschillen worden geregeld door een instituut dat onafhankelijk van beide partijen opereert, zoals het Internationaal Hof van Justitie in Den Haag, of een door beide partijen aangewezen arbitragerechtbank? Dit gaat niet enkel tegen elk normaal rechtsgevoel in. Het vergroot ook de kans op scherpe conflicten in de toekomst, terwijl het uittredingsverdrag net tot doel zou moeten hebben om de echtscheiding met de Britten zo duurzaam mogelijk te regelen.

Dat EU-onderhandelaars er keihard op hebben aangedrongen dat elk dispuut dat van ver of dichtbij met EU-recht te maken heeft – en zo kunnen er natuurlijk veel zijn - uiteindelijk door het Europees Hof van Justitie moet worden beslecht, heeft veel te maken met de ronduit extreme houding van datzelfde Hof van Justitie op dit moment. De Europese rechters in Luxemburg zeiden in 2014 een mogelijke EU-onderwerping aan het Europees Mensenrechtenhof in Straatsburg te zullen blokkeren, omdat die enige zeggenschap over EU-recht zou krijgen. Precies ook om die reden zou[16] het Hof er zelfs niet voor terugdeinzen om delen van het Brexit – uittredingsverdrag te gaan schrappen.
Nochtans is het een courante praktijk dat staten internationale akkoorden sluiten waarbij ze de geschillenbeslechting overlaten aan een rechtbank waarover ze geen controle hebben – en waarnaar hun eigen hoogste rechtbank zich dus ook dient te schikken.

Precies dit punt is één van de redenen dat er nog steeds geen akkoord is tussen de EU en Zwitserland over een hernieuwing van de onderlinge relatie. Als er tussen de EU en Zwitserland een geschil ontstaat, moet dit politiek worden opgelost. De EU wil nu eenzelfde model opdringen aan Zwitserland als hetgene wat Theresa May net heeft aanvaard. De Zwitsers weigeren echter. Als reactie dreigt de EU heeft er nu mee[17] vanaf januari de toegang van de Zwitserse beurzen tot EU-investeerders te beperken.

Wat kan hier een uitkomst bieden? Ook al is het wellicht wenselijk een systeem van judiciële geschillenbeslechting op te nemen, is het beter om helemaal niets te voorzien dan een systeem dat de relaties alleen maar zou kunnen doen verzuren. In de verhoudingen met Zwitserland is de EU zoals gezegd aangewezen op politieke gesprekken ingeval er een dispuut is. Delen van het Brexit-verdrag zijn sowieso nu reeds uitgezonderd van judiciële geschillenbeslechting.

Bovendien valt de bevoegdheid om te oordelen of er al dan niet sprake is van een geschil dat met EU-recht te maken heeft toe aan het arbitragepanel, samengesteld uit zowel EU- als VK-vertegenwoordigers. In zekere zin is dat reeds een bedreiging voor de zogenaamde “autonomie van het EU-recht”, wat de rechters in Luxemburg als argument gebruiken om zelf het laatste woord te hebben. Sommigen denken[18] immers dat wat nu in het uittredingsverdrag werd voorzien door het Europees Hof van Justitie wel eens als illegaal zou kunnen worden beschouwd.  

De toekomstige relatie tussen EU en VK

Als het nu gaat over het zogenaamde “veto” dat de EU heeft over de vraag wanneer het VK terug het recht krijgt om een eigen handelsbeleid te voeren, of over de waarborg dat Noord-Ierland onder het douaneregime van de EU blijft bij gebrek aan gemeenschappelijke douane-unie tussen de rest van het VK en de EU: duidelijk is dat de “backstop” “een verzekering is, maar dat betekent niet dat het tegen tsunami’s bestand is”, zoals een EU-onderhandelaar achter de schermen toegaf
[19].
De vraag is of het voor Ierland verstandig is een verzekering aan te gaan wanneer die verzekering in de praktijk de kans op, voor de economie en het vredesproces gevaarlijke, grenscontroles verhoogt. Ook de rol van het Europees Hof van Justitie zal ofwel in de praktijk niet al te groot blijken, ofwel zodanig groot dat het de Brits-Europese relaties kan verzuren, terwijl het net de bedoeling is om geschillen te beslechten. In beide gevallen is het wenselijk een judicieel geschillenbeslechtingsmechanisme te schrappen.

Er zijn heel wat elementen in het akkoord die verdedigbaar[20] zijn. Het zou jammer zijn dat de enkele problematische elementen die gemakkelijk kunnen worden aangepast tot een desastreuze “no deal” zouden leiden. Bovenal moet de EU bereid zijn tot flexibiliteit, in het geval dat het Brits Parlement het akkoord wegstemt.

Die flexibiliteit zal in elk geval nodig zijn in de toekomstige relatie tussen EU en VK, die gekenmerkt zal worden door voortdurende onderhandelingen over hoeveel markttoegang beide zijden elkaar toestaan, onder welke voorwaarden, en wat er gebeurt als één van beiden regelgeving gaat aanpassen. Als de EU dat betreurt, had ze maar beter moeten luisteren[21] naar de jarenlange verzuchtingen van een lidstaat met een economie ter grootte van de 19 kleinste economieën in de EU.
·         1.Reuters, “Tusk says no deal or no brexit if UK parliament rejects deal”, 30 nov. 2018.
·         2.Politico, EU leaders approve ‘best possible’ Brexit deal, 25 nov. 2018.
·         3.Katya Adler (BBC), Twitter-status 17 november 2018.
·         5.Pieter Cleppe (OpenEurope), Twitter-status 20 november 2018.
·         6.KU Leuven, ‘Global Value Chains, Trade Shocks And Jobs: An Application to Brexit’, september 2017.
·         7.The Times, ‘Europe ready to offer Britain more time for a softer Brexit’, 30 november 2018.
·         8.Pieter Cleppe, ‘The Brexit deal needs to be renegotiated. Here’s how’, CAPX, 21 november 2018.
·         9.Open Europe, Twitter-status, 3 december 2018.
·         10.The Guardian, ‘UK to seek Irish border waivers on customs and food safety after Brexit’, 16 augustus 2017.
·         12.Politico, ‘Theresa May: EU’s Irish customs plan in breach of Good Friday Agreement’, 20 juli 2018.
·         13.Open Europe, Twitter-status, 3 december 2018.
·         14.Pieter Cleppe, Twitter-status, 3 december 2018.
·         15.Open Europe, ‘Open Europe responds to the draft Withdrawal Agreement’, 16 november 2018.
·         16.Verfassungsblog, ‘On Thin Ice: the Role of the Court of Justice under the Withdrawal Agreement’, 15 november 2018.
·         17.Pieter Cleppe, Twitter-status, 3 december 2018.
·         18.Verfassungsblog, ‘On Thin Ice: the Role of the Court of Justice under the Withdrawal Agreement’, 15 november 2018.
·         19.Lars Karlsson, ‘Dominic Raab expects a divorce deal with the EU by November 21’, 1 november 2018.
·         20.Open Europe, ‘The Proposed UK-EU Brexit Deal: An explainer’, 2 december 2018.
·         21.Pieter Cleppe, ‘Brexit: Made in UK, designed in Brussels’, 17 juni 2016.