Liever premier Van Rompuy dan president Van Rompuy

De Morgen, 19 november 2009

Pieter Cleppe stelt dat een benoeming van Van Rompuy geen goed vooruitzicht biedt voor kleine landen. Cleppe leidt het Brusselse kantoor van de denktank Open Europe, die zich richt op fundamentele hervorming van de Europese Unie, www.openeurope.org.uk. Wordt Herman Van Rompuy een dezer dagen op het schild gehesen als eerste EU-president, dan is dat geen reden tot juichen, schrijft Cleppe. Cleppe, die zich tussen eurofederalisme en -scepticisme in profileert als een eurorealist, voerde de voorbije dagen in Britse en andere Europese pers scherp campagne tegen de premier van zijn land. "Herman Van Rompuy als Europees president: geen goed vooruitzicht voor kleine landen."

***

Vandaag of in de komende dagen wordt duidelijk wie de eerste "President van de Europese Unie" zal zijn. Premier Herman Van Rompuy (CD&V) lijkt alvast een goede kans te maken. De benoemingsprocedure is minder transparant dan een pausverkiezing en zoals een diplomaat het de afgelopen dagen stelde, mocht men dan ook de "kremlinologie" weer van onder het stof halen, wat de kunst was om te weten te komen wat er zoal omging in de machtscorridors van het Kremlin voor 1991. Wat een contrast met de verkiezing van de Amerikaanse president, waarbij miljoenen hun stem kunnen uitbrengen en die wereldwijd emotie losmaakt.

Dat België de eerste Europese president zou mogen leveren, heeft zonder twijfel een aantal voordelen voor ons land, net zoals het een eer is dat Jacques Rogge IOC-voorzitter is. Nochtans wegen die beperkte voordelen niet op tegen de nadelen van de visie die Herman Van Rompuy heeft - en met hem een groot deel van de Belgische politieke klasse - over de Europese Unie. Volgens die visie moet het vetorecht van lidstaten zoveel als mogelijk sneuvelen, ook op het vlak van justitie, binnenlandse zaken, fiscaliteit, sociaal beleid en buitenlands beleid, zoals het Europees programma van CD&V stelt. De Europese Grondwet moest er voor de partij in 2004 "hoe eerder hoe liever" komen. Van Rompuy zelf stelde al in 1989: "Eenmaal de EMU gestalte heeft gekregen, zal het streven naar de politieke unie een extra elan krijgen als logisch en onmisbaar complement van de EMU." Ongetwijfeld vertolkt hij de grondstroom onder onze politici.

Regelneverij

Nochtans zouden zij beter moeten weten. Zoals een studie van Open Europe duidelijk maakte, is 69,5 procent van de impact van regulering in ons land afkomstig van het Europese beslissingsniveau. Toegegeven, de nationale regeringen hebben daar via hun vertegenwoordigers in de Raad een belangrijke zeg, maar de transparantie in de totstandkoming van de wetgeving is er ondermaats. Misschien net daarom houden regeringen zoveel van de EU?

Het is ronduit onrustwekkend te noemen dat meer dan twee derde van onze voorschriften van het meest gecentraliseerde beleidsniveau afkomstig is, waar de macht van de democratisch verkozen regering van één land om belangrijke beslissingen te wijzigen, miniem is. De impact van die voorschriften is dan nog eens toegenomen met 50 procent in de laatste vijf jaar, ondanks pogingen zoals de "Better Regulation Agenda", een goedbedoeld initiatief van de Europese Commissie tegen regelneverij.

Herman Van Rompuy hebben we daar nog niet over gehoord. Integendeel, hij was steeds een groot voorstander van het Verdrag van Lissabon, dat het nog makkelijker maakt voor de EU om tal van nieuwe wetten te maken. Die vrees zorgde er volgens de Duitse krant Frankfurter Allgemeine Zeitung alvast voor dat het nieuwe Duitse regeerakkoord een voornemen voorziet om de Europese regels niet nog eens aan te dikken bij de omzetting naar nationaal recht, zoals vaak gebeurt. Voor een KMO¿land als het onze zou de zorg om overregulering tegen te gaan op de eerste plaats moeten staan. Het makkelijker maken voor een reguleringsmachine om nog meer wetten te maken, zou daar niet mogen bijhoren.

Van Rompuy verdedigde afgelopen week - op een geheime bijeenkomst - het idee van een Europese belasting op financiële transacties. Opnieuw gaat hij daarmee in tegen het belang van kleine landen zoals het onze. Niet alleen verdwijnt daarmee de discussie over landen zoals België die netto bijdragen aan het Uniebudget, dat overigens verleden week voor het vijftiende jaar op rij geen goedkeuring kreeg van de Europese rekenkamer. Bovendien zorgt het harmoniseren van de tarieven in de praktijk ook voor hogere belastingen. Zij die daarvan kunnen meespreken, zijn onze horeca-uitbaters. Jarenlang eisten zij om een verlaging van het btw-tarief van 21 procent, en hoewel nagenoeg alle Belgische democratisch verkozen politici het daarmee eens waren, heeft het toch tot verleden jaar geduurd eer dit mogelijk werd.

Geen wonder, aangezien een akkoord op EU-niveau noodzakelijk was over dat Europese belastingtarief. Zo moeilijk is het nochtans niet: als je als klein land de beslissingen laat nemen door de EU, verlies je heel wat macht.

Ontspoord EU-project

Laat er echter geen twijfel over bestaan: de EU was bij haar ontstaan een goede zaak, en in de eerste plaats voor kleine landen. De EU heeft vrijhandel en vrij reizen mogelijk gemaakt, maar helaas is dit mooie project de voorbije twintig jaar ontspoord tot een project voor een Europese superstaat, al wilden sommigen dat al van in het begin.

Eén van de meest onrustwekkende evoluties vindt momenteel plaats op het vlak van de burgerrechten, en net daar vergroot het door Van Rompuy geliefde Verdrag van Lissabon de macht van de Unie het meest. Het recente protest van de Liga voor de Mensenrechten tegen de databewaringsrichtlijn die aan internetproviders oplegt om allerlei data lange tijd te bewaren is maar één van de vele voorbeelden. Er zijn ook de pogingen van de EU om de grootste database ter wereld van vingerafdrukken te creëren, of het project INDECT, waarbij de EU dure technologie bestelt die moet dienen om internet en computers automatisch te kunnen bewaken, om zo "abnormaal gedrag" vast te stellen.

Het leidt geen twijfel dat iemand met de profileringsdrang als Tony Blair weinig zou bereiken als Europees president. Herman Van Rompuy daarentegen kent als geen ander de kunst om achter de schermen gaandeweg aan de weg te timmeren, wat ook de wijze is waarop de EU gaandeweg heel wat macht heeft verworven. Als hij het juiste kompas zou hebben en ook maar één van de bezorgdheden over de koers van de EU zou delen, zou hij misschien een goede president zijn, maar helaas ontbreekt het hem daaraan.