Quantitative Easing (QE) voor het volk? Nee, bedankt

Gepubliceerd op Express.be 

Een aantal economen stellen in de Financial Times voor[1] “Quantitative Easing (QE) voor het volk[2]” voor. Ze beginnen[3] redelijk[4] goed[5]:

“Er zijn elementen die aantonen dat conventionele QE een onbetrouwbaar middel is om het BBP te verhogen. Onderzoek uitgevoerd door Bank of England leert ons dat het ten voordele is van de vermogenden die, in tegenstelling tot de armen, baat hebben bij toenemende prijzen voor activa.”

Zoals vaak gebeurt, stellen ze vervolgens iets voor dat nog erger is dan het huidige beleid:

“Het nieuwe geld dat werd gecreëerd door de centrale banken van de eurozone kan worden gebruikt om overheidsuitgaven te financieren, in plaats van het te injecteren in de financiële markten.”

Lenen (en dus uitgeven) werd voor overheden nu reeds goedkoper door QE, voor Italië[6] of Duitsland[7] bijvoorbeeld, sinds Mario Draghi in januari QE aankondigde. En dan hebben we het nog niet gehad over alle andere manieren waarop de ECB overheden ondersteunt, zoals de goedkope “LTRO”-leningen uit 2011, waarbij banken het geld dat ze leenden van de ECB eenvoudigweg doorsluisden[8] naar overheden, vooral in Spanje en Italië dan. Dit fenomeen is zo gekend dat het de “Sarkozy trade” werd genoemd – een term die de markten gebruikten nadat de Franse president had gesuggereerd dat overheden banken moesten aansporen om het vele ECB-geld dat ze hadden ontvangen moesten gebruiken om overheidsobligaties te kopen. Meer van het zelfde dus?

Zij die vragen naar een “politiek Europa” zouden zich ervan bewust moeten zijn dat grootschalige transfers binnen de Eurozone reeds gebeuren sinds 2010, via de Europese noodfondsen EFSF en ESM, en in de eerste plaats via de ECB. De Duitse econoom Hans-Werner Sinn schat dat zo’n 75% van de transfers via Frankfurt verloopt. Wanneer iemand een lening krijgt met een rente die lager ligt dan het marktniveau, dan ontvangt die persoon economisch gezien een gift. 

De auteurs van het stuk in de FT menen dat monetair en fiscaal beleid met elkaar vermengen geen probleem is, aangezien volgens hen “traditioneel monetair beleid niet meer werkt”.

Deze economen hebben ongetwijfeld dan het alternatief van Oostenrijkse economische school[9] gemist. Duitsland na de Tweede Wereldoorlog, met haar relatief strikt monetair beleid, wat tot grote economische successen leidde, is tot op zekere hoogte[10] een voorbeeld voor het Oostenrijkse model. Japan heeft daarentegen tevergeefs[11] sinds 1990 een Keynesiaans beleid gevoerd. De auteurs verkiezen echter het principe “When in trouble, double” te huldigen.

Een specifiek probleem met het financieren van overheden via het bijdrukken van geld is dat democratisch verkozen Parlementen buiten spel worden gezet, wat precies de reden is waarom politici er de voorkeur aan geven dat Mario Draghi voor hen het meeste vuile werk opknapt in de eurocrisis.

Ik hoop dat het niemand shockeert, maar mijn voorstel is het volgende: overheden zouden enkel door belastingen mogen worden gefinancierd, democratisch gecontroleerd door Parlementen. Idealiter krijgt elke burger dan een factuur, met een gedetailleerd overzicht van de ontvangen diensten. Socialisten zouden hieraan misschien een solidariteitsbijdrage kunnen toevoegen voor de rijken. Dat geld zou dan op een transparante manier kunnen worden gegeven aan wie de behoeftigen. Dit systeem is echter te transparant voor hoe het er op gebruikelijke wijze aan toegaat in de politiek, zou ook het einde van de sector van de belastingadviseurs inluiden, en maakt dus geen schijn van kans. Op een dag kan het misschien als model dienen voor één of ander nieuw gesticht land.

Een alternatief dat naar voren werd gebracht door de auteurs, dat ook de kern is van hun “QE voor het volk”-voorstel is het volgende:

“Elke inwoner van de eurozone zou €175 per maand moeten ontvangen, gedurende 19 maanden, wat ze zouden kunnen gebruiken om bestaande schulden af te betalen of om uit te geven zoals ze dat wensen. Door op een directe manier uitgaven en werk aan te moedigen, zou elk van beide benaderingen veel effectiever zijn dan de plannen van de ECB voor conventionele QE.”

Waarom zo bescheiden en slechts €175 per maand geven, kan men zich afvragen? In elk geval mag geld niet worden gemanipuleerd om economische groei te ondersteunen. Integendeel, de waarde van geld ondermijnen zal onzekerheid creëren en economische groei aantasten.

Men zou geld kunnen vergelijken met een ontvangstbewijs in een vestiaire. Als Sophie, in ruil voor het opbergen van haar jas, zo’n bewijsje heeft ontvangen, zou ze het niet op prijs stellen indien Mario Draghi – de beheerder van de vestiaire – er ook één geeft aan zijn vriendin Angela, zonder dat zij hiervoor een kledingstuk moet geven. Hoewel mensen weten dat Sophie’s ontvangstbewijs een bepaalde waarde heeft, omdat het inwisselbaar is voor een jas, verliest het bonnetje aan waarde indien de beheerder zijn vrienden er mee overstelpt.

Krijgen we dan te maken met hyperinflatie? Waarschuwingen in verband met hyperinflatie zijn in de voorbije jaren fout gebleken. Sommige bekende Oostenrijke economen, zoals Mish”, hebben gezegd dat we waarschijnlijker eerst deflatie gaan zien[12].

Ons monetair systeem staat nog steeds niet volledig onder controle van overheden. Na het uiteenspatten van door centrale banken[13] gecreëerde investeringsluchtbellen, zoals in 2008 het geval was, wanneer men zou verwachten dat prijzen opnieuw zouden dalen nadat ze op een onhoudbare manier waren gestegen, kan het zijn dat geld printen niet volstaat om deflatoire processen te counteren.

Anderzijds kan zelfs het op een bescheiden wijze bijdrukken van geld resulteren in hyperinflatie indien burgers het vertrouwen verliezen in een door de overheid beheerde munt of wanneer een alternatieve munt populairder wordt, ondanks het feit dat de overheidsmunt verplicht moet worden gebruikt voor contracten en belastingen Laat ik hier aan toevoegen dat ik twijfel of Bitcoin deze rol ooit zal vervullen, al is het zeker bekwaam gebleken om kapitaalcontroles te omzeilen.

Met andere woorden, het voorstel om elke inwoner van de eurozone €175 per maand te schenken zal dan misschien niet leiden tot hyperinflatie, het kan wel deflatoire krachten tegenhouden, zoals deze in Spanje waar goedkoop geld als gevolg van het Spaanse euro-lidmaatschap voor een toxische vastgoedluchtbel zorgden die het bankensysteem achterliet met schulden nadat deze uiteen spatte.  Indien “helikoptergeld”, zoals voorgesteld, wordt geïnjecteerd, en dit de prijzen opdrijft, zou de Spaanse ondernemer Conchita kunnen beslissen om haar broodjeszaak toch niet te openen, aangezien de huurprijzen te hoog blijven.

Niet dat het in alle omstandigheden verkeerd zou zijn voor centrale banken om de geldhoeveelheid te verhogen. In een systeem waar geld volledig privaat zou zijn, kan de markt nog steeds opteren voor een systeem waarbij de monetaire massa toeneemt in het geval er waarde wordt gecreëerd (na innovatie bijvoorbeeld) en krimpt in het geval waarde wordt vernietigd (na natuurrampen, investeringsluchtbellen of oorlogen, bijvoorbeeld). Om terug te keren naar het voorbeeld van de vestiaire is het duidelijk dat er meer ontvangstbewijsjes nodig zijn naarmate er meer klanten aankomen met kledingstukken. Wanneer de overheid het beheren van geld overneemt van de private sector, zoals overal ter wereld is gebeurd, moet ze proberen na te bootsen wat zou gebeuren in een context van privaat geld.  

In het geval van Spanje betekent dit blijkbaar deflatie toelaten. Ik heb begrip voor zij die menen dat het onverantwoord is om deflatie te laten woekeren in een land met zo’n hoge (private) schulden, maar indien dit waar is betekent het waarschijnlijk dat we moeten bekijken hoe we grootschalige wanbetaling best organiseren, in plaats van verstorende beslissingen te nemen inzake sparen en investeren, door het manipuleren van de waarde van geld, zoals de auteurs voorstaan. Voor Spanje betekent dit een herstructurering van het bankensysteem, iets dat tot op een zekere hoogte werd gedaan met behulp van een Europese “bailout” van 40 miljard euro. Dit was duidelijk[14] onvoldoende[15], gezien het feit dat er nog heel wat “bad debt” overblijft in het Spaanse banksysteem die nooit zal worden terugbetaald. Voor de Europese muntunie betekent dit dat we moeten kijken naar alternatieven[16] voor de huidige, disfunctionele muntunie.

Na de gigantische fouten die centrale banken van Weimar tot Bernanke maakten en gezien de onophoudelijke pogingen om de drukpers te misbruiken om overheden te financieren (de Bank of England werd per slot van rekening opgericht om de oorlogen van de Engelse Koning te financieren) zou het niet veel moeite mogen kosten om mensen te overtuigen van alternatieven in plaats van meer van hetzelfde, of wel?

---

[1] http://www.ft.com/intl/cms/s/0/7bc99348-d40b-11e4-99bd-00144feab7de.html#axzz3Vqvff5Ij

[2] http://www.basicincome.org/news/2015/03/europe-quantitative-easing-for-people/

[3] https://twitter.com/zerohedge/status/568807980277170176

[4] http://openeuropeblog.blogspot.be/2013/11/ecb-debate-comes-full-circle-back-to-qe.html

[5] http://openeurope.org.uk/intelligence/eurozone-and-finance/ecb-quantitative-easing/

[6] http://www.bloomberg.com/quote/gbtpgr10:ind

[7] http://www.investing.com/rates-bonds/germany-10-year-bond-yield

[8] http://www.reuters.com/article/2012/02/29/ecb-ltro-idUSL5E8DT27F20120229

[9] http://en.wikipedia.org/wiki/Austrian_School

[10] http://mises.org/library/austrian-school-returns-europe

[11] http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2274638

[12] http://globaleconomicanalysis.blogspot.be/2012/08/reader-questions-on-hyperinflation.html

[13] http://object.cato.org/sites/cato.org/files/serials/files/cato-journal/2009/1/cj29n1-9.pdf

[14] http://openeurope.org.uk/intelligence/eurozone-and-finance/spanish-banking-crisis/

[15] http://www.ft.com/intl/cms/s/0/ac954fe4-9b21-11e4-b651-00144feabdc0.html#axzz3VsPBRuRQ

[16] http://www.nbp.pl/publikacje/materialy_i_studia/155_en.pdf

QE for the people? Thanks, but no thanks

Published on ZeroHedge 

A number of economists propose in the FT to implement what has been dubbed "QE for the people".

They start off quite well, noting:

"The evidence suggests that conventional QE is an unreliable tool for boosting GDP or employment. Bank of England research shows that it benefits the well-off, who gain from increasing asset prices, much more than the poorest."

As is often the case with these things, they go on to propose something even worse than what's already being implemented:

"Rather than being injected into the financial markets, the new money created by eurozone central banks could be used to finance government spending"

Government spending already benefits from QE at the moment. Since Draghi's announcement, Italian and German borrowing costs have dropped. And then we haven't even discussed all the other ways the ECB has found to prop up sovereigns, such as the cheap LTRO loans to banks, who channeled the money through to governments, especially in Spain and Italy. This is so well-known that it was called the "Sarkozy trade" - a term adopted by markets after the French president suggested that governments urge banks flush with ECB cash to buy their bonds. So why try more of the same?

Those calling for a "political Europe" should take notice that large-scale transfers have already been implemented within the Eurozone since 2010, through the EFSF, ESM and primarily (German economist Hans-Werner Sinn estimates to the tune of 75%) through the ECB. When one receives a loan with an interest rate which is lower than the market level, one receives a gift, in economic terms.

The economists argue that "mixing monetary and fiscal policy" isn't a problem because "traditional monetary policy no longer works".

They must have missed the alternative of Austrian economics. Post-World War II Germany and its relatively strict hard money policies can perhaps be instructive for a model that has been tested. Japan has been trying excessively loose Keynesian monetary policies after its bust around 1990, with negative results. But the authors seem to prefer to apply the principle "When in trouble, double".

A particular problem with financing governments through the printing press is that Parliaments are being bypassed, exactly the reason why politicians  prefer to let Mario Draghi do the brunt of the dirty work in the euro crisis.

I hope it doesn't come as a shock to anyone, but my suggestion is the following: governments should be funded by taxes alone, democratically controlled through Parliaments. Ideally these taxes should consist in one invoice per citizen, detailing the services received. Perhaps socialists may want to add a “solidarity” invoice to rich people, raising funds which can be transferred on in a transparent way to those perceived to be in need. Clearly this system is way too transparent for the sake of any political purpose and would mean the end of a whole industry of tax advisors, but perhaps it may one day serve as a model for any future new country.

An alternative put forward by the authors which goes to the heart of their "QE for the people" - proposal is the following:

"Each eurozone citizen could be given €175 per month, for 19 months, which they could use to pay down existing debts or spend as they please. By directly boosting spending and employment, either approach would be far more effective than the ECB’s plans for conventional QE"

Why be so modest and only give €175 per month, someone may suggest? However, money shouldn’t be manipulated to support economic growth. On the contrary, manipulating its value will create uncertainty and hurt economic growth.

One could compare money to a voucher in a cloak room. If Sophie has received a voucher in exchange for storing her jacket, she wouldn't exactly like it if Mario Draghi, the manager of the cloak room, gives a voucher to his girlfriend, Angela, without asking her to put up some collateral. Whereas people would know that Sophie's voucher is backed by value (her jacket), her voucher would lose value in case the voucher-supply would be increased  artificially, to the benefit of the cloak room's manager's friends.

Shall we then see hyperinflation? Warnings of hyperinflation have been wrong in the past, and some Austrian-leaning economists like Mish have been countering warnings from their Austrian friends.

Our monetary system is still not completely controlled by governments. After a central-bank induced bubble has bust, like in 2008, when one would expect prices to go down again after they have been rising in an unsustainable way, monetary pumping still may not be sufficient to counter deflationary forces. On the other hand, even modest printing may result in hyperinflation in case citizens lose trust in currency managed by the government, or if for example a remarkably solid alternative currency emerges and becomes popular, despite the fact that one needs to use government currency for contracts and taxes (let me disclose I have my doubts whether bitcoin will ever fulfill this role, but it certainly has proven to be able to circumvent capital controls).

In other words, the proposal to give each eurozone citizen €175 per month may not unleash hyperinflation, but it may counter certain natural deflationary forces, such as those in Spain, where the euro and its easy money fueled a toxic real estate bubble which left the banking system full of bad debt after it busted. If this proposed flow of "helicopter money" would effectively be injected and prop up prices, Spanish entrepeneur Conchita may decide not to open her sandwich place after all, given how rent prices would remain too elevated.

That's not to say that in all circumstances it would be wrong for Central Banks to increase the money supply. In a system where money would be entirely private, the market may still opt for a system whereby the monetary mass increases in case value is created (after innovation, for example) and decreases in case value is destroyed (after natural disasters, investment bubbles or wars, for example). Going back to the example of the cloak room, it's obvious that more vouchers are needed when new people arrive with jackets. If the government takes over the money supply from the private sector, as it has done everywhere, it should attempt to mimic what would happen in a scenario of private money.

In the case of Spain, that apparently means allowing deflation. I have understanding for those who claim that it's just madness to allow deflation in such a highly (privately) indebted country, but if that is true, it probably means we need to look at how to best organise defaults, rather than distorting decisions regarding saving and investing through manipulation of the value of money, as the authors propose. In the case of Spain, that means restructuring the banking system, something which has been done to a certain extent, with the help of a 40 billion euro bailout, but clearly not sufficiently, given the high amount of remaining bad debt. In the case of the whole eurozone, it means looking at alternatives to the current, dysfunctional currency union.

Given the massive mistakes which were made by central banks from Weimar to Bernanke and the relentless attempts to use the printing press to finance governments (after all, the Bank of England was set up to finance the King's wars), it probably shouldn't take much to convince people of alternatives, and not more of the same, right?

Wat is er fout met het nieuwe Europese miljardenfonds?

Gepubliceerd op Trends.be

Het nieuwe zogenaamde miljardenfonds van Europees Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker zou moeten dienen om investeringen te doen en zo de Europese economie terug aan te zwengelen. Het kreeg de naam “European Fund for Strategic Investments”, met bijhorend acroniem “EFSI” en zou uiteindelijk tot 315 miljard euro moeten helpen injecteren in de Europese economie. EFSI doet doet heel wat vragen rijzen.

1.      Is de financiële injectie wel 315 miljard euro? Moet het niet - 315 miljard euro zijn?

Het “Juncker-plan” voorziet dat 21 miljard euro wordt gebruikt als lokmiddel om investeerders te verleiden om 315 miljard euro uit te geven aan projecten allerhande. Als het misgaat, zullen die 21 miljard aan publieke middelen dienen om “de eerste verliezen” op te vangen, aldus de Europese Commissie. Belangrijke mogelijke investeerders  gaven echter reeds te kennen dat het onrealistisch was om zo’n hoog bedrag aan investeringen te verwachten. De Italiaanse grootindustrieel Rodolfo De Benedetti noemde de 21 miljard zelfs openlijk “peanuts”. Het doet denken aan de pogingen in 2011 om één van de Europese noodfondsen, het EFSF, via eenzelfde manier te “leveragen”. Dat mislukte eveneens, voornamelijk omdat ook daar de “subsidie” om te investeren te beperkt was.

In de economie geldt bovendien: “There ain't no such thing as a free lunch”. Als er uiteindelijk effectief 315 miljard investeringen gebeuren die er niet zouden zijn zonder die 21 miljard subsidie, spreken we van een “opportuniteitskost” van 315 miljard. Juncker wekte de toorn van Nobelprijswinnaars en Europarlementsleden omdat hij een paar miljard uit de EU-begroting voor wetenschapsbeleid naar EFSI verschoof, maar elke euro die uiteindelijk via EFSI wordt “geïnvesteerd” is een euro die elders niet langer wordt gebruikt. Het zal sommigen misschien verbazen, maar als een bepaalde som geld wordt uitgegeven door een overheidsinstelling of losgemaakt aan de hand van een extra subsidiesteuntje in de rug, moeten die fondsen wel ergens vandaan komen.

Daarbovenop is er bovendien ook een gevaar dat deze gesubsidieerde investeringsprojecten een “crowding out effect” kunnen hebben op private initiatieven. Onder meer de Nederlandse regering uitte hierover haar bezorgdheid.

2.    Zien we eens te meer het privatiseren van de winsten en socialiseren van de verliezen?

21 miljard euro aan publieke middelen dienen dus om “de eerste verliezen” op te vangen. Winsten gaan terug naar het EFSI-fonds, om ze vervolgens in andere projecten te injecteren.  Zoals het Duits Christendemocratisch parlementslid Hans-Peter Friedrich het stelde, “wil de Europese Commissie garanties door de overheid voor investeringen die voor investeerders te riskant zijn, maar waarvoor de belastingbetalers in Duitsland en Europa niettemin mogen opdraaien.” Een nieuw rapport van de Europese Rekenkamer waarschuwt er nu bovendien voor dat die 21 miljard euro op dit moment zelfs nog niet de maximale grens is van het bedrag dat de burger mag ophoesten en wil dat die grens strikt wordt vastgelegd. Ze klaagt ook ze meer toezicht moet kunnen uitoefenen over EFSI dan op dit moment is voorzien.

3.      Als de overheid zich op de markt waagt, gaat het mis 

Het hoeft geen betoog dat er van eerlijke concurrentie niet langer sprake is als de overheid bepaalde spelers op een markt bevoordeelt. Dat is ook de reden waarom in het EU-verdrag het verbod op staatssteun is opgenomen. Er is dan ook een groot risico dat de steun die ondernemingen via EFSI zullen genieten eigenlijk verkapte staatssteun is, in strijd met de EU’s eigen verdragsregels. Dat werd trouwens ook toegegeven door Werner Hoyer, de voorzitter van de Europese Investeringsbank, die EFSI zal beheren.  

EFSI is een gevolg van een “verkiezingsbelofte” die Juncker deed in zijn “verkiezingscampagne” om met een grootscheeps investeringspakket op de proppen te komen. In de Brusselse luchtbel houdt men graag de schijn op dat kiezers die voor CD&V, CDA, Partido Popular of CDU stemden, eigenlijk voor Juncker kozen als kandidaat-voorzitter van de Europese Commissie, niettegenstaande het feit dat in Duitsland bijvoorbeeld Merkel op de affiches van de CDU stond afgebeeld, en minder dan 10 procent van de Europeanen Juncker kon opnoemen als één van de kandidaten voor de post die hij uiteindelijk zou bekleden. Dat weinig Europeanen op de hoogte waren van deze belofte is uiteraard geen reden om dat miljardenplan af te voeren. 

Juncker lijkt bovendien wel het warm water te willen uitvinden, want op dit moment geeft de Europese Unie al miljarden uit om de economie te stimuleren: 351,8 miljard euro via de Europese regionale fondsen tussen 2014 en 2020, om precies te zijn. Hoe loopt dat? Jaar naar jaar weigert de Europese Rekenkamer nu reeds om een positieve verklaring af te geven over hoe dat geld wordt besteed, wat voor het Europees Parlement en alle lidstaten (behalve dan Nederland, het Verenigd Koninkrijk en Zweden), jammer genoeg geen reden is om de begroting af te keuren. Tal van schandalen duiken op met de regelmaat van de klok, en ondanks het feit dat een land als Portugal zowat 70 miljard euro over 25 jaar of 7 miljoen euro per dag heeft ontvangen, is de welvaartskloof met de rijkere delen van Europa allesbehalve gedicht. Het land heeft ondertussen wel 60 procent meer autosnelwegen per inwoner dan bijvoorbeeld Duitsland, en viermaal zoveel als Groot-Brittannië. Het is dan ook onthutsend om vast te stellen dat EFSI nog meer wil gaan inzetten op (onder meer) ‘infrastructuur’, na de vastgoedluchtbellen die we in Spanje en Ierland zagen, een gevolg van het eurolidmaatschap van die landen, waardoor ze met goedkoop geld werden overspoeld.

Het moet gezegd. Binnen EFSI zal er een zogenaamde “Chinese muur” zijn tussen zij die investeringsbeslissingen nemen en de politieke vertegenwoordigers, maar het valt te betwijfelen hoe sterk die muur zal zijn. Al bij de start van EFSI waren er tal van politieke uitspraken over hoe het geld al dan niet zou moeten worden besteed. Oostenrijk bijvoorbeeld stelde reeds een veto tegen het financieren van nucleaire energie. Een verlanglijstje van 2000 projecten ter waarde van 1300 miljard euro werd door de lidstaten reeds ingediend. Reeds in het Oude Testament werd beschreven hoe het makkelijker is een hond voorbij een hotdogkraam te loodsen dan een politicus voorbij een berg geld.

4.      Wat baten nog meer schuld of liquiditeit, wanneer er geen opportuniteiten om te investeren zijn?

Of nu we nu spreken over de miljarden die via de Europese regionale fondsen in de economie worden gepompt of de miljarden die door de ECB vanuit het niets worden gecreëerd om de zwak gekapitaliseerde Europese banken recht te houden, ten koste van de spaarder die de waarde van de euro zag crashen, het probleem is steeds hetzelfde. “Europa heeft geen nood aan liquiditeit, maar integendeel aan goede projecten”, stelt zelfs het hoofd van KfW, de investeringsbank van de Duitse overheid. Toch is “meer schuld” net datgene wat EFSI beoogt. De Europese Investeringsbank zal de 21 miljard euro in eerste instantie gebruiken om meer dan 60 miljard euro te gaan lenen op de markten, wat dan gebruikt zal worden als “buffer” om verliezen van investeerders op te vangen. Bovendien bekritiseert de Europese Rekenkamer terecht dat co-investeringen via EFSI door lidstaten in bepaalde gevallen niet zullen meetellen om te besluiten of een regering al dan niet de Europese begrotingsregels respecteert.

De Europese instellingen beweren dat er op dit moment te weinig investeringen zouden gebeuren in Europa, maar die overweging is gebaseerd op een vergelijking met de piek aan investeringen die plaatsvond in 2007, net voor de zeepbel uiteenspatte. Zuid-Europa wordt geplaagd door een hopeloos overgewaardeerde munt, ondanks de inspanningen van Spanje, Portugal en zelfs Griekenland. Bovendien zijn de banken er – niet enkel daar trouwens – ondergekapitaliseerd en zijn de publieke en private schuldniveau’s te hoog. Wie zou investeren in een land met een te dure wisselkoers en hopeloos starre arbeidsreglementering? Welke bank zou grootscheepse investeringen aandurven wanneer het van het verhogen van de eigen kapitaalbuffer en afbouwen van de blootstelling aan betwijfelbare schuldenaars een prioriteit heeft gemaakt? Het goedkoop geldbeleid van de ECB zorgt er in zo’n context voor dat banken met een hoge schuldenblootstelling nog meer geld zijn gaan uitlenen – vaak aan de eigen nationale overheid, na de LTRO-operatie van de ECB, bijvoorbeeld. Nog wat meer subsidies voor grootscheepse investeringen, bovenop de regionale fondsen en allerlei nationale subsidies, zijn dus niet het antwoord.

5.      Is de Europese Investeringsbank, die EFSI beheert, geen schimmige organisatie?

Of de Europese Investeringsbank (EIB) het vertrouwen waard is over de miljarden die het via EFSI zal beheren, kunnen we eigenlijk niet weten. De instelling kwam als voorlaatste uit de bus in een onderzoek dat 17 internationale organisaties rangschikte op basis van transparantie, waarbij één van de problemen was dat niet bekend werd gemaakt waar investeringen naar toe gingen. Ook de Europese Ombudsman tikte de EIB reeds op de vingers hierover. Insiders beschreven de organisatie in het verleden reeds als een “zeer politieke instelling”. Investeringen zouden er worden gemaakt op basis van gunsten die worden uitgewisseld. Als dat inderdaad de huiscultuur is bij de Europese Investeringsbank, lijkt het onwaarschijnlijk dat de publieke middelen bij EFSI er op basis van onafhankelijk investeringsadvies zullen worden geïnvesteerd.

Ook de Europese Rekenkamer gaf reeds stevige kritiek op de instelling. Het stelde verleden jaar dat maar liefst de helft van de fondsen die de EIB buiten Europa financierde eigenlijk geen subsidies nodig hadden. Eveneens bekritiseerden de Europese rekenmeesters de tendens om bestaande fondsen op kunstmatige wijze te vergroten via “blending” of “leveraging”, waarbij geld niet worden uitgegeven, maar gebruikt als buffer of garantie, en het risico op verliezen dus vergroot. Volgens de Rekenkamer blijven door die techniek middelen hangen bij de Europese Investeringsbank en worden projecten gefinancierd die sowieso al financiering zouden genieten. Deze techniek die populair is bij het financieren van projecten buiten Europa wordt nu dus ook aangewend voor pogingen om de economie aan te zwengelen binnen de EU.

Wat moet er dan wel gebeuren?

Men kan er niet omheen dat de overheidsschulden in ons continent veel te hoog zijn en nog 25 procent zijn toegenomen sinds de financiële crisis in 2008. De Euro heeft bovendien onmiskenbaar als een ware schuldenmachine gewerkt. Zonder de eenheidsmunt zouden landen die nu in de problemen zitten veel eerder in de problemen zijn gekomen en veel minder extra schulden hebben kunnen opbouwen. Bovendien stimuleert het goedkoop geldbeleid van de ECB landen om niet over te gaan tot noodzakelijke hervormingen en schuldafbouw. De boodschap is dus besparen, schuldafbouw, herstructurering van de ondergekapitaliseerde bankensector, belastingverlaging, een stabieler kader voor investeringen in energie, het openen van het Europees dienstenverkeer, en last but not least, een fundamentele herdenking van de muntunie en wie daar nu eigenlijk best deel van uitmaakt. Dat laatste is natuurlijk heiligschennis voor Juncker & co. Zij verkiezen om te leven volgens het devies: “When in trouble, double”. Ze verkiezen om met een zoveelste rondje schuldcreatie het probleem van overmatige overheidsuitgaven aan te pakken.