Gepubliceerd op Express.be
De kans wordt met de dag groter dat Angela Merkel zichzelf niet opvolgt als Duits Bondskanselier na de verkiezingen van volgend jaar. Ongeveer 40% van de Duitsers wil dat ze opstapt en haar populariteit is inmiddels zo sterk gedaald dat ze voor haar eigen partij, die zelf verscheurd wordt door het vluchtelingenvraagstuk, eerder een obstakel vormt.
Bovendien bedreigt haar halsstarrige weigering om een bovengrens voor vluchtelingen in te voeren ook de band met de Beierse CSU, die de hoeksteen van de Christendemocratische machtsbasis vormt. Er staat op dit moment nog geen opvolger klaar, maar dat wordt ter elfder ure wel opgelost.
Met het verdwijnen van Merkel van de politieke scene in Duitsland dreigt de Europese Unie ook een grote medestander te verliezen om meer macht naar het EU-niveau over te hevelen. Haar opvolger zal zich wellicht wat gematigder opstellen op dat vlak. Toch zou het verkeerd zijn te denken dat een andere politicus een fundamenteel verschillend beleid had gevoerd.
Hieronder een terugblik op haar drie grote beleidsfouten:
Energiewende
De zogenaamde “Energiewende”, een beslissing om volledig uit nucleaire energie te stappen uit , heeft de energieprijs in Duitsland fors de hoogte ingejaagd. Merkel, die natuurkunde studeerde, was zelf steeds voorstander van nucleaire energie, tot op het moment dat de publieke opinie in Duitsland keerde, na de kernramp in Fukushima. Toch had waarschijnlijk geen enkele andere politicus toen aan de druk van de publieke opinie kunnen weerstaan. Dat in contrast met iemand zoals de prominente milieu-activist George Monbiot, die na de catastrofe net zijn mening over nucleaire energie had bijgesteld , omdat “een slechte en verouderde kerncentrale die onvoldoende veilig was, werd getroffen door een monsterlijk grote aardbeving en een serieuze tsunami [die] voor zover we weten nog bij niemand heeft geleid tot een dodelijke dosis straling.”
Noodleningen aan eurolanden
De noodleningen aan eurolanden dienden vooral om regelrechte staatsfaillissementen vermijden. Dat had niet enkel grootbanken in zware problemen kunnen brengen, maar had ook tot een stijging van de rentevoet kunnen leiden die in heel Europa overheden tot zware besparingen zou hebben gedwongen. De Griekse crisis van vorige zomer toont maar het topje van de ijsberg. Een “Grexit” zou misschien wel tot een opbreken van de eurozone hebben geleid, wat voor Merkel de voornaamste reden was om terug te krabbelen. Zoals met elke verslaving, is het pijnlijk om er mee te stoppen. Geen enkele andere politicus zou aan de druk ontsnapt zijn om “cold Turkey” toch nog maar even uit te stellen. Als de euro opbreekt, zal het door toedoen van de markten zijn.
Communicatie tijdens de asielcrisis
Haar communicatie tijdens de asielcrisis ten slotte kostte Merkel finaal echt populariteit. Dat heeft er wellicht mee te maken dat de effecten veel meer direct zichtbaar in het straatbeeld zijn dan bij financiële thema’s. Het wordt echter soms wel eens vergeten dat ook andere landen, zoals België, geen formeel plafond voor vluchtelingen hebben. Wel is er een maximale grens voor het aantal registraties per dag. Merkel had vooral een “selfieprobleem”, waarbij ze met vluchtelingen op de foto ging en zo ook onder druk kwam om enkele verwelkomende uitspraken te doen, zoals “Wir schaffen das”. Allemaal goed bedoeld, ongetwijfeld, maar wanneer tot 10 miljoen vluchtelingen klaarstaan om naar Europa te komen, is het belangrijk ook eerlijk te communiceren dat nu eenmaal niet iedereen kan worden opgevangen of dat de Europese bevolking er nu eenmaal niet toe bereid is dat te doen op het Europese grondgebied. Gezien de omvang van de vluchtelingenstroom is het sowieso verkeerd te denken dat zonder Merkels communicatie de crisis er niet zou zijn geweest. Bovendien heeft Merkel ondertussen al lang haar bocht gemaakt, na het nemen van enkele maatregelen, zoals tijdelijke grenscontroles, het terugsturen van criminele vluchtelingen en het opnieuw toepassen van de Dublin-verordening voor Syrische vluchtelingen, hoewel dat in de praktijk allemaal weinig uitmaakt.
Op weg naar de uitgang
Tenzij Merkel de negatieve tendens alsnog kan ombuigen, is ze dus op weg naar de uitgang. Dat staat echter los van de leidende positie van Duitsland binnen de EU. Duitsland is de “Zahlmeister” van de eurozone en beslist dus, ook al omdat het land de grootste economie heeft en de euro op Duitse kredietwaardigheid is gebouwd. Gezien het belang van de eenheidsmunt, kan Duitsland die macht ook op EU-niveau doorzetten, bijvoorbeeld door de Ieren er toe te dwingen hun standpunt over CO2-emissies voor auto’s bij te stellen of de Grieken er toe te dwingen “hotspots” voor de registratie van asielzoekers op te richten, allemaal op basis van de financiële afhankelijkheid van die landen. Elke andere Duitse leider zal dus ook de status van Merkel krijgen.
Duitsland overspeelt zijn hand
Wat wel duidelijk wordt is dat Duitsland stilaan zijn hand aan het overspelen is, nadat het eerst nogal tegen heug en meug de rol van leider opnam. Italië is momenteel heel zwaar de forcing aan het voeren tegen Duitsland. Bovendien hebben de acties van Merkel en de Europese Commissie om het Duitse vluchtelingenprobleem op te lossen door een rel te creëren met de Oost-Europese landen daar veel anti-EU sentiment opgepookt. De Duitse hegemon – wellicht dus zonder Merkel – zal het dus wat rustiger aan moeten doen.
De kans wordt met de dag groter dat Angela Merkel zichzelf niet opvolgt als Duits Bondskanselier na de verkiezingen van volgend jaar. Ongeveer 40% van de Duitsers wil dat ze opstapt en haar populariteit is inmiddels zo sterk gedaald dat ze voor haar eigen partij, die zelf verscheurd wordt door het vluchtelingenvraagstuk, eerder een obstakel vormt.
Bovendien bedreigt haar halsstarrige weigering om een bovengrens voor vluchtelingen in te voeren ook de band met de Beierse CSU, die de hoeksteen van de Christendemocratische machtsbasis vormt. Er staat op dit moment nog geen opvolger klaar, maar dat wordt ter elfder ure wel opgelost.
Met het verdwijnen van Merkel van de politieke scene in Duitsland dreigt de Europese Unie ook een grote medestander te verliezen om meer macht naar het EU-niveau over te hevelen. Haar opvolger zal zich wellicht wat gematigder opstellen op dat vlak. Toch zou het verkeerd zijn te denken dat een andere politicus een fundamenteel verschillend beleid had gevoerd.
Hieronder een terugblik op haar drie grote beleidsfouten:
Energiewende
De zogenaamde “Energiewende”, een beslissing om volledig uit nucleaire energie te stappen uit , heeft de energieprijs in Duitsland fors de hoogte ingejaagd. Merkel, die natuurkunde studeerde, was zelf steeds voorstander van nucleaire energie, tot op het moment dat de publieke opinie in Duitsland keerde, na de kernramp in Fukushima. Toch had waarschijnlijk geen enkele andere politicus toen aan de druk van de publieke opinie kunnen weerstaan. Dat in contrast met iemand zoals de prominente milieu-activist George Monbiot, die na de catastrofe net zijn mening over nucleaire energie had bijgesteld , omdat “een slechte en verouderde kerncentrale die onvoldoende veilig was, werd getroffen door een monsterlijk grote aardbeving en een serieuze tsunami [die] voor zover we weten nog bij niemand heeft geleid tot een dodelijke dosis straling.”
Noodleningen aan eurolanden
De noodleningen aan eurolanden dienden vooral om regelrechte staatsfaillissementen vermijden. Dat had niet enkel grootbanken in zware problemen kunnen brengen, maar had ook tot een stijging van de rentevoet kunnen leiden die in heel Europa overheden tot zware besparingen zou hebben gedwongen. De Griekse crisis van vorige zomer toont maar het topje van de ijsberg. Een “Grexit” zou misschien wel tot een opbreken van de eurozone hebben geleid, wat voor Merkel de voornaamste reden was om terug te krabbelen. Zoals met elke verslaving, is het pijnlijk om er mee te stoppen. Geen enkele andere politicus zou aan de druk ontsnapt zijn om “cold Turkey” toch nog maar even uit te stellen. Als de euro opbreekt, zal het door toedoen van de markten zijn.
Communicatie tijdens de asielcrisis
Haar communicatie tijdens de asielcrisis ten slotte kostte Merkel finaal echt populariteit. Dat heeft er wellicht mee te maken dat de effecten veel meer direct zichtbaar in het straatbeeld zijn dan bij financiële thema’s. Het wordt echter soms wel eens vergeten dat ook andere landen, zoals België, geen formeel plafond voor vluchtelingen hebben. Wel is er een maximale grens voor het aantal registraties per dag. Merkel had vooral een “selfieprobleem”, waarbij ze met vluchtelingen op de foto ging en zo ook onder druk kwam om enkele verwelkomende uitspraken te doen, zoals “Wir schaffen das”. Allemaal goed bedoeld, ongetwijfeld, maar wanneer tot 10 miljoen vluchtelingen klaarstaan om naar Europa te komen, is het belangrijk ook eerlijk te communiceren dat nu eenmaal niet iedereen kan worden opgevangen of dat de Europese bevolking er nu eenmaal niet toe bereid is dat te doen op het Europese grondgebied. Gezien de omvang van de vluchtelingenstroom is het sowieso verkeerd te denken dat zonder Merkels communicatie de crisis er niet zou zijn geweest. Bovendien heeft Merkel ondertussen al lang haar bocht gemaakt, na het nemen van enkele maatregelen, zoals tijdelijke grenscontroles, het terugsturen van criminele vluchtelingen en het opnieuw toepassen van de Dublin-verordening voor Syrische vluchtelingen, hoewel dat in de praktijk allemaal weinig uitmaakt.
Op weg naar de uitgang
Tenzij Merkel de negatieve tendens alsnog kan ombuigen, is ze dus op weg naar de uitgang. Dat staat echter los van de leidende positie van Duitsland binnen de EU. Duitsland is de “Zahlmeister” van de eurozone en beslist dus, ook al omdat het land de grootste economie heeft en de euro op Duitse kredietwaardigheid is gebouwd. Gezien het belang van de eenheidsmunt, kan Duitsland die macht ook op EU-niveau doorzetten, bijvoorbeeld door de Ieren er toe te dwingen hun standpunt over CO2-emissies voor auto’s bij te stellen of de Grieken er toe te dwingen “hotspots” voor de registratie van asielzoekers op te richten, allemaal op basis van de financiële afhankelijkheid van die landen. Elke andere Duitse leider zal dus ook de status van Merkel krijgen.
Duitsland overspeelt zijn hand
Wat wel duidelijk wordt is dat Duitsland stilaan zijn hand aan het overspelen is, nadat het eerst nogal tegen heug en meug de rol van leider opnam. Italië is momenteel heel zwaar de forcing aan het voeren tegen Duitsland. Bovendien hebben de acties van Merkel en de Europese Commissie om het Duitse vluchtelingenprobleem op te lossen door een rel te creëren met de Oost-Europese landen daar veel anti-EU sentiment opgepookt. De Duitse hegemon – wellicht dus zonder Merkel – zal het dus wat rustiger aan moeten doen.
No comments:
Post a Comment